Cara yekemîn têgeha hawirnasî yê zindewerzanê Elman Ernest Heackel bikar anî ye. Wate ya peyva hawirnasî (ekolojî) :  ji ‘oikos (mal) û logos (wate)’  hatî ye ber hev.

Hawirnasî  gulîyek zanistîyê ye. Hawirnasî, lêkolînkirina pergalên sewal, xweza, hawir û nebatan tîne cîh.. Heger em bi berfirehî bigrin dest,  hawirnasî ji bo pergala xwezayê xwe bidomîne rolekî sax digre. Divir de pirsên, cureyên zindî çawa pergala hawir derdixe hole û taybetîyên wan çîye dikeve bergeha hawirnasî yê.

Gerstêrka ku em li ser dijîn ji roja ku hatîye hole heta niha peresanên ku çêbûne û guhertina li ser zindewerzanî ya zindîyan ve raste rast girêdahîyê hawirnasîyê ye. Em karin bêjin ku peywir a hawirnasîyê bi  teqîn a mezin (Bin bang) destpê dike. Mirovên zanist çêbûna peresan û gerstêrkê didin sedema teqîna mezin. Ji ber vê yekê despêkirinê de hebûna kozmîk nêzika 13-14 milyar sal berê kengî ji halê biryardarî derbasî bêbiryardarî yê bu wê demê teqîna mezin çêbû.

Piştî teqîn a mezin bi milyar salan av bû ye hilm. Ji ber vê yekê ji sarbuna hilmê jî baran vegerî ya rûyê erdê û vegerandine kî bivî rengi bu sedema ketina germ bûna rûyê erdê. Bi ketin a germa jî av di erdgilor de civîya ye û okyanûs jî qalik a derva yê pêçandî ye. Bi tesîra tîrêjan hilma avê bilind bû ji ev bilind bûnê jî oksîjen û hîdrojen xwe derxist holê. Ji ber ku hîdrojen sivik bu hertim di çû feza yê. Oksîjen jî bi tesîra tîrêjên roje qat a ozonê pêk anî.

Söngül Adsız

Konu – Ekoloji

Makalenin adı- Ekolojinin anlam ve önemi