Güney Tayland’daki makaklar yeni bir gelenek başlattılar. En az bir asırdır, sahildeki deniz kabuklarını açmak için basit taş aletler kullanıyorlardı. Şimdi ise taşları iç bölgelerdeki yağ palmiyesi cevizlerini kırmak için kullanıyorlar.

Bulgular bu canlıların, Taş Devri teknolojilerini, yeni bir ekolojik alanı kullanabilmek için adapte etmeye başlayan ilk insan harici primatlar olduklarını ifade ediyor.

Alet kullanımı hayvanlar dünyası için alışıldık bir durum, ancak çok az sayıda hayvan taşları alet olarak kullanmayı rutin haline getirmiş durumda. İnsan harici primatlar arasında sadece üç türün bunu yapabildiği biliniyor; Batı Afrika’nın batısındaki şempanzeler, Brezilya’daki sakallı kapuçinler ve Tayland’daki uzun kuyruklu makaklar. Üç örnekte de, biyologlar, primatların alet kullanımlarının belli çevresel faktörlerle kısıtlı olduğunu düşünüyorlardı.

Oxford Üniversitesi’nden Lydia Luncz, “Şempanzeler tropik yağmur ormanlarında yaşar, kapuçinler ise kuru savanalarda ve makaklar da zamanlarının çoğunu, deniz kabuklarını kırmak için taşları kullandıkları, Tayland’ın sahillerinde geçirirler.” diyor.

Ancak makaklar ayrıca iç bölgelerde de dolaşırlar. 2016’da, Luncz ve ekip arkadaşları Yao Noi Adasında bir doğa yürüyüşü yaparak terkedilmiş bir yağ palmiyesi fidanlığına ulaştılar ve kırılmış yağ palmiyesi fıstıkları ile ilişkilendirdikleri, çekiç ve örs olarak kullanılmış gibi gözüken taşlar buldular.

Ceviz Kıracağı

Araştırmacılar örslerin yakınına kamera tuzakları kurdu ve etrafa işlenmemiş palmiye cevizleri bıraktılar. Üç haftalık bir sürecin ardından kameralar erkek ve dişi uzun kuyruklu makakların bölgeye ziyaretlerini kaydetti. Makaklar cevizleri teker teker taştan örslerin üzerine yerleştirip kırılana kadar taş çekiçlerle vuruyorlar ve içindeki besini alıyorlardı.

Luncz “Makakların sahilde taşları alet olarak kullandıklarını biliyorduk. İnanıyoruz ki bu davranışlarını yeni yemek kaynaklarına transfer ettiler. Sahilde öğrendiklerini farklı bir ekosisteme uyarladılar.” diyor.

Bu davranışı bu kadar önemli kılan şeyin yağ palmiyelerinin bu bölgeye yaklaşık 13 yıl önce getirilmesi olduğunu söylüyor Luncz ve ekliyor; “Yani bu, adadaki ilk ceviz kıran makak nesli.”

Luncz ve ekip arkadaşları bu yeni geleneğin nasıl başladığını öğrenmek istiyorlar. Makakların cevizlerden faydalanmaya birkaç yıl önce başladığı, daha eski ve terkedilmiş yağ palmiyesi sahaları bulmayı umut ediyorlar. O zaman belki maymunların yağ palmiyesi cevizlerini kırmak için taşları kullanma yöntemini nasıl geliştirdiklerini öğrenmek mümkün olabilir.

Luncz; “Yıllar süren pratiğin ardından kullanılan bu aletleri, daha erken aletlerden ayırabilirsek, bu aletlerin geçirdiği evrimi görebiliriz.” diyor.

Adapte olabilen maymunlar

Atina’daki Georgia Üniversitesinden Dorothy Fragaszy, bunun önemli bir bulgu olduğunu söylüyor. Şempanzeler ve insanların da yağ palmiyesi cevizlerini kırmak için taşları kullandıkları biliniyor, yani türler arası kıyaslamalar yapmak artık mümkün.

Fragaszy, “Problemi benzer bir yolla çözebilirler veya ceviz kırmak için, hareketleri ve bunların sonuçları ve hareketleri üzerindeki kontrolleri hakkındaki perspektiflerine göre başka yollar bulabilirler.”diyor.

İtalya’nın Roma şehrindeki Bilişsel Bilimler ve Teknolojiler Enstitüsü’nden Elisabetta Visalberghi bu bulgunun şaşırtıcı olmadığını söylüyor. Makaklar farklı çevrelere kolayca uyum sağlamaları ile biliniyorlar. Bölgeleri, şehirleri ve ekili alanları kapsadığı zaman, manipülatif davranışlarla bu alanlardaki besinlerden faydalanıyorlar.

Visalberghi ayrıca makakların, sahildeki ağaçlar tarafından üretilen deniz bademlerini kırdıklarının da gözlemlendiğini ve bunun yağ palmiyesi cevizlerini kırmaya başlamak için bir egzersiz olduğunu belirtiyor.

Uzak hominin atalarımız da basit taştan çekiçleri, yiyecekleri işlemek için kullandılar ve bölgelerini genişletip başarıya ulaştıkça bu aletleri farklı ekolojik alanlara uyarladılar. Luncz, bir sonraki adımın uzun kuyruklu makakların, erken hominin türlerinin taş alet kullanımlarını anlamak için iyi bir model olup olmadığını anlamak olduğunu söylüyor.

Çeviren: Oğuzhan Zengin
Kaynak: newscientist

Bu  yazı Evrimsel Antropoloji sitesinden alınmıştır.

http://www.evrimselantropoloji.org/maymunlarin-ceviz-kirmayi-ogrenmeleri-13-yillarini-aldi/