Lîsteya fosîlên mirovî

Eve lîsteya jibermayiyên fosîlên mirovî yên herî girîng e. Heta îro bi hezaran fosîl hatine dîtin û peydakirina fosîlan berdewam dibe, ji ber vê çendê lîste ne temam e. Tevî ku hemû bi awayekî seranser bi Homo sapiens ve girêdayî nebin jî, têkiliya wan bi pêşiyên mirovê îro re heye. Pîvandina kevnbûna fosîlan bi metoda radyometrîk dihê kirin. Ma, tê wateya milyon salan berê; ka yan k, hezar salan berê.

Tabloya Naverokê:
1. Zêdeyî 7 milyon salan berê
2. 3,5 milyon – 7 milyon salan berê
3. 2,5 milyon – 3,5 milyon salan berê: Australopîtekus ( Australopithecus )
4. 1 milyon – 2,5 milyon salan berê: Homo
5. 200.000 – 1 milyon salan berê
6. 50.000 – 200.000 salan berê: Homo sapiens (eynî cureyê mirovê îro ye)
7. Ji 50.000 salan berê û kêmtir
8. Kurtebêja peyvan a vê lîsteya fosîlan
9. Çavkanî
10. Girêdanên derve

1. Zêdeyî 7 milyon salan berê

Wêne	Nav	Dema hebûnê	Cins	Dema vedîtinê	Cih	Vebîner
Eosimias sinensis, Muzeya Carnegieyê.		45 Ma	Eosimias sinensis	1985	Çîn	Lin Yipu
Aegyptopithecus zeuxis, Skulls Unlimited.	DPC 2803	>31 Ma	Aegyptopithecus zeuxis	1941	Misir	Elwyn Simons
Proconsul africanus, Skulls Unlimited.	KNM RU 7290	18 Ma	Proconsul africanus	1948	Kenya	Mary Leakey
	KNM WK 16999	16-18 Ma	Afropithecus turkanensis	1986	Kenya	Richard Leakey
	KNM WK 16950	16-18 Ma	Turkanapithecus kalakolensis	1986	Kenya	Richard Leakey
	GSP 15000	10,5-12,5 Ma	Sivapithecus indicus	1979	Pakistan	D. Pilbeam û S. M. Ibrahim Shah
	IGF 11778	8 Ma	Oreopithecus bambolii	1872	Îtalya	Paul Gervais
	IVPP PA644	8 Ma	Lufengpithecus lufengensis	1978	Çîn

2. 3,5 milyon – 7 milyon salan berê

Wêne	Nav	Dema hebûnê	Cins	Dema vedîtinê	Cih	Vebîner
	TM 266 – Toumai	7 Ma	Sahelanthropus tchadensis	2001	Çad	Alain Beauvilain, Fanone Gongdibe, Mahamat Adoum û Ahounta Djimdoumalbaye.
	BAR 1000’00	6 Ma	Orrorin tugenensis	2000	Kenya	Martin Pickford, Kiptalam Cheboi, Dominique Gommery, Pierre Mein û Brigitte Senut.
Ardipithecus ramidus, National Geographic.	Ardi	4,4 Ma	Ardipithecus ramidus	1992	Awasha navîn,Etiyopya	Tim White
Şopên homînîdan ên Laetoliyê, Modern Human Origins	Şopên Laetoliyê	3,7 Ma	Homînîdên duling	1976	Tanzanya	Mary Leakey
LH 4, Modern Human Origins.	LH 4	3,6 – 3,8 Ma	Australopithecus afarensis	1974	Tanzanya	Mary Leakey
KNM-WT, Modern Human Origins	KNM WT 40000	3,5 Ma	Kenyanthropus platyops	1999	Kenya	Justus Erus

3. 2,5 milyon – 3,5 milyon salan berê: Australopîtekus ( Australopithecus )

Wêne	Nav	Dema hebûnê	Cins	Dema vedîtinê	Cih	Vebîner
	Stw 573 – Pêbiçûk	3.3 Ma	Australopithecus ?	1994	Afrîkaya Başûr	Ronald J. Clarke
	DIK-1 – Selam	3,3 Ma	Australopithecus afarensis	2000	Etiyopya	Zeresenay Alemseged
	AL 200-1	3 – 3,2 Ma	Australopithecus afarensis	1975	Etiyopya	Donald Johanson
	AL 129-1	3 – 3,2 Ma	Australopithecus afarensis	November 1973	Etiyopya	Donald Johanson
	K 12 – Abel		Australopithecus bahrelghazali	1995	Çad	Michel Brunet
	AL 288-1 – Lucy (Lûsî)	3,2 Ma	Australopithecus afarensis	Di 30’ê sermaweza 1974’an de	Etiyopya	Donald Johanson
AL444-2, Modern Human Origins	AL 444-2	3 Ma	Australopithecus afarensis	1991	Etiyopya	Bill Kimbel
	STS 5 – Mrs. Ples (Misîs Ples)	2,6 – 2,8 Ma	Australopithecus africanus	1947	Afrîkaya Başûr	Robert Broom
STS 14, Modern Human Origins	STS 14	2,6-2,8 Ma	Australopithecus africanus	1947	Afrîkaya Başûr	Robert Broom
STS 52, Modern Human Origins	STS 52		Australopithecus africanus
	STS 71	2,5 Ma	Australopithecus africanus	1947	Afrîkaya Başûr	Robert Broom

4. 1 milyon – 2,5 milyon salan berê: Homo

Wêne	Nav	Dema hebûnê	Cins	Dema vedîtinê	Cih	Vebîner
	Taung 1 – Zarokê Taungê	2,5 Ma	Australopithecus africanus	1924	Afrîkaya Başûr	Raymond Dart
	KNM WT 17000 – Kiloxê Reş	2,5 Ma	Paranthropus aethiopicus	1985	Kenya	Alan Walker
Mirovê Wushanê, weirdasianews.com	Mirovê Wushanê	2-2,04 Ma	Homo erectus	1986	Çîn
	TM 1517	2 Ma	Paranthropus robustus	1938	Afrîkaya Başûr	Gert Terblanche
	KNM ER 1813	1,9 Ma	Homo habilis	1973	Kenya	Kamoya Kimeu
	KNM ER 1470	1,9 Ma	Homo rudolfensis	1972	Kenya	Bernard Ngeneo
Australopithecus sediba, scientificamerican.com	MH1	1,78-1,95 Ma	Australopithecus sediba	2008	Afrîkaya Başûr	Lee R. Berger
	SK 48	1.8 Ma	Paranthropus robustus	1948	Afrîkaya Başûr	Robert Broom
	OH 24 – Twiggy	1,8 Ma	Homo habilis	1968	Tanzanya	Peter Nzube
OH 8, Modern Human Origins	OH 8	1.8 Ma	Homo habilis	1960	Tanzanya
	OH – Zinj an jî Mirovê Bindeqşikîner	1,8 Ma	Paranthropus boisei	1959	Tanzanya	Mary Leakey
	D 2700	1,8 Ma	Homo georgicus	2001	Gurcistan
	OH 7	1,75 Ma	Homo habilis	1960	Tanzanya	Jonathan Leakey
	KNM ER 3733	1,75 Ma	Homo ergaster	1975	Kenya	Bernard Ngeneo
	KNM ER 1805	1,74 Ma	Homo habilis		Koobi Fora, Kenya
STW 53, Modern Human Origins	StW 53	1,5 – 2 Ma	Homo habilis sensu Lato anku ne dabeşkirî ye binihêre: Grine et al, 1996	1976	Afrîkaya Başûr	A. R. Hughes
SK 847, Modern Human Origins	SK 847	1,5 – 2 Ma	Homo habilis sensu Lato anku ne dabeşkirî ye binihêre: Grine et al, 1996	1949	Afrîkaya Başûr
DNH 7, Modern Human Origins	DNH 7 – Eurîdîke	1,5 – 2 Ma	Paranthropus robustus	1994	Afrîkaya Başûr	André Keyser
	SK 46	1,5-2 Ma	Paranthropus robustus	1949	Afrîkaya Başûr	Robert Broom
	OH 13	1,7 Ma	Homo habilis	1963	Tanzanya	N. Mbuika
	KNM ER 406	1,7 Ma	Paranthropus boisei	1969	Kenya	Richard Leakey
	KNM ER 732	1,7 Ma	Paranthropus boisei	1970	Kenya	Richard Leakey
	KNM ER 23000
	KNM WT 17400	1,7 Ma	Paranthropus boisei		Kenya
	KNM WT 15000 – Lawê Turkanayê	1.6 Ma	Homo erectus an jî Homo ergaster	1984	Kenya	Kamoya Kimeu
	KNM ER 3883	1,4 – 1,6 Ma	Homo erectus		Kenya	Richard Leakey
	Lama Peninjê	1,5 Ma	Paranthropus boisei	1964	Tanzanya	Richard Leakey
Chellean OH 9, Modern Human Origins	OH 9 – Mirovê Chelleyî	1,5 Ma	Homo erectus	1960	Tanzanya	Louis Leakey
	KNM ER 992	1,5 Ma	Homo ergaster	1971	Kenya	Richard Leakey
	KGA 10-525	1,4 Ma	Paranthropus boisei	1993	Etiyopya	A. Amzaye
Daka, nature.com	Daka	1,0 Ma	Homo Erectus	1997	Etiyopya	Henry Gilbert

5. 200.000 – 1 milyon salan berê

Wêne	Nav	Dema hebûnê	Cins	Dema vedîtinê	Cih	Vebîner
	Sangiran 4	< 1 Ma	Homo erectus	1939	Îndonêziya	G.H.R. von Koenigswald
Sangiran 2, Modern Human Origins	Sangiran 2	0,7-1,6 Ma	Homo erectus	1937	Îndonêziya	G.H.R. von Koenigswald
	Trinil 2 Pithecanthropus-1 an jî Mirovê Javayê	0,7 – 1 Ma	Homo erectus	1891	Îndonêziya	Eugène Dubois
		780 – 858k	Homo antecessor an jî Homo erectus	1994	Atapuerca, Spanya	Bermúdez û Arsuaga
	Mirovê Pekîngê	680 – 780k	Homo erectus	1921	Çîn	Davidson Black
	Ternifine 2-3	700k	Homo erectus	1954	Alcerya	C. Arambourg
	Sangiran 17	700k	Homo erectus	1969	Îndonêziya	S. Sartono
Hexian PA830, Modern Human Origins	Hexian	400 – 500k	Homo erectus	1980	Çîn
	Kiloxê 5 (Miguelón)	400k	Homo heidelbergensis	1992	Atapuerca, Spanya	Bermúdez, Arsuaga û Carbonell
	Mirovê Altamurayê	400k	Homo heidelbergensis		Altamura, Îtalya
Bodo, Modern Human Origins	Bodo	600k	Homo heidelbergensis an jî Homo erectus	1976	Etiyopya	A. Asfaw
	Mauer 1 – Mirovê Heidelbergê	500k	Homo heidelbergensis	1907	Almanya	Daniel Hartmann
	Ndutu
	Sale
Mirovê Saldanhayê	Mirovê Saldanhayê	500k	Homo heidelbergensis	1953	Afrîkaya Başûr
	Arago 21 – Mirovê Talteüllê	400k	Homo heidelbergensis an jî Homo erectus	1971	Katalonya, Fransa	Henry de Lumley
	Kiloxê Steinheimê	350k	Homo heidelbergensis an jî Homo neanderthalensis	1933	Almanya
Petralona 1, Modern Human Origins	Petralona 1	250 – 500k	Homo erectus an jî Homo rhodesiensis	1960	Yewnanistan
	Swanscombe Man	250k	Homo heidelbergensis an jî Homo neanderthalensis	1935	Brîtaniya Mezin	Alvan T Marston
	Ngandong 7	250k	Homo heidelbergensis an jî Homo erectus	1931	Îndonêziya	C. ter Haar û G. H. R. von Koenigswald
	Broken Hill 1 – Kiloxê Kabwe an jî Mirovê Rodesyayî	125 – 300k	Homo rhodesiensis an jî Homo heidelbergensis	1921	Zambiya	Tom Zwiglaar
Dali, Modern Human Origins	Dali (fosîl)	209k	Homo heidelbergensis an jî Homo sapiens	1978	Çîn	Shuntang Liu

6. 50.000 – 200.000 salan berê: Homo sapiens (eynî cureyê mirovê îro ye)

Wêne	Nav	Dema hebûnê	Cins	Dema vedîtinê	Cih	Vebîner
	LH 18		Homo sapiens	1976	Tanzanya	Mary Leakey
Omo 1, Modern Human Origins	Omo 1	190k	Homo sapiens	1967-1974	Etiyopya	Richard Leakey
Omo II, Modern Human Origins	Omo 2	?	Homo rhodesiensis an jî ‘Homo sapiens	?	Etiyopya	Richard Leakey
Kiloxê Hertoyê, ABC Science	Bermahiyên Hertoyê	160k	Homo sapiens idaltu	1997 – 2003	Awasha navîn, Etiyopya	Tim White
	Jebel Irhoud 1	160k	Homo sapiens	li dor 1991’ê	Jebel Irhoud, Maroko
	Jebel Irhoud 2	160k	Homo sapiens	li dor 1991’ê	Jebel Irhoud, Maroko
Lama Jebel Irhoud 3, PhysOrg.com	Jebel Irhoud 3	160k	Homo sapiens	li dor 1991’ê	Jebel Irhoud, Maroko
	Jebel Irhoud 4	160k	Homo sapiens	piştî 1991’ê	Jebel Irhoud, Maroko
Tabun 1, Modern Human Origins	Tabun C1	120k	Homo neanderthalensis	1967-1972	Îsraîl	Arthur Jelinek
Klasies, Modern Human Origins	Şikeftên ber çemê Klasiesê	125 – 75k	Homo sapiens	1960 û dû re	Afrîkaya Başûr	Ray Inskeep, Robin Singer, John Wymer ûHilary Deacon
Krapina C, Modern Human Origins	Krapina	100k	Homo neanderthalensis	1899	Kroatiya	Dragutin Gorjanović-Kramberger
	Skhul V	90 – 100k	Homo sapiens	1933	Es Skhul, Çiyayê Karmelê, Îsraîl	T. McCown and H. Moivus, Jr.
	Qafzeh IX	90 – 100k	Homo sapiens^[1]	1933	Qafzeh, Îsraîl	T. McCown and H. Moivus, Jr.
	Skhul IX		Homo sapiens ?		Es Skhul, Çiyayê Karmelê, Îsraîl
Qafzeh VI, Modern Human Origins	Qafzeh VI	90 – 100k	Homo sapiens	1933	Nazareth, Îsraîl	T. McCown and H. Moivus, Jr.
	La Ferrassie 1	70k	Homo neanderthalensis	September 17, 1909	Fransa	R. Capitan û D. Peyrony
	La Quina 5	40-55k	Homo neanderthalensis		Fransa
	La Quina 18	40-55k	Homo neanderthalensis		Fransa
Çiyayê Circeoyê 1 Modern Human Origins	Çiyayê Circeoyê 1(Çîrçeo 1)	40 – 60k	Homo neanderthalensis	1939	Îtalya	Prof. Blanc
Saccopastore 1, Modern Human Origins	Saccopastore 1	60k	Homo neanderthalensis		Îtalya
Gibraltar 1 Image at Modern Human Origins	Gibraltar 1		Homo neanderthalensis	1848	Gibraltar	Lieutenant Flint
	Shanidar 1 (Şaneder 1)	60 – 80k	Homo neanderthalensis	1961	Şaneder, Kurdistan, Îraq	Ralph Solecki
Amud 1, Modern Human Origins	Amud 1		Homo neanderthalensis		Îsraîl
Amud 7, Modern Human Origins	Amud 7		Homo neanderthalensis		Îsraîl
	La Chapelle-aux-Saints 1	60k	Homo neanderthalensis	August 3, 1908	Fransa	A. û J. Bouyssonie û L. Bardon

7. Ji 50.000 salan berê û kêmtir

Wêne	Nav	Dema hebûnê	Cins	Dema vedîtinê	Cih	Vebîner
	Mirovê Mungoyê	60 – 40k	Homo sapiens	1974	Australya
	Le Moustier	45k	Homo neanderthalensis	1909	Fransa
Neanderthal 1, Modern Human Origins	Neanderthal 1	40k	Homo neanderthalensis	1856	Almanya	Johann Carl Fuhlrott
	Denisova hominin – Jinika X	40k	Homo ?	2008	Rûsya	Johannes Krause, et al.
Qafzeh VI, Modern Human Origins	Jebel Qafzeh 6	92 – 115k yan 30 – 55k	Homo sapiens	di salên 1930’an de	Îsraîl	R. Neuville û M Stekelis
	NG 6	27 – 53k	Homo erectus	1931	Îndonêziya	C. ter Haar û GHR von Koenigswald
	Kiloxê Hofmeyrê	36k	Homo sapiens	1952	Afrîkaya Başûr
Images of Peştera cu Oase	Peştera cu Oase	36k	Homo sapiens	2002	Romanya
	Mirovê Yamashita-Choyê	32k	Homo sapiens	1962/1968	Naha, Okinawa, Japon
	Kro-Magnon 1	30k	Homo sapiens	1868	Fransa	Louis Lartet
	Combe Capelle	30 – 35k	Homo sapiens	1909	Fransa	O. Hauser
Predmosti 3, Modern Human Origins	Predmost 3	26k	Homo sapiens	1894	Çekoslovakyaya berê	K.J. Maska
	LB 1 – Hobbit	18k	Homo floresiensis an jî Homo erectus?	2003	Îndonêziya	Peter Brown
Minatogawa 1, Modern Human Origins	Minatogawa 1	16 – 18k	Homo sapiens	1970	Okinawa, Japon
	Tandou	15k	Homo sapiens	1967	Australya	Duncan Merrilees
	Wadi Kubbaniya	8 – 20k	Homo sapiens	1982	Misir	Fred Wendorf
Kow Swamp 1, Modern Human Origins	Kow Swamp 1	9k – 13k	Homo sapiens	1968	Australya	A.G. Thorne
	Afalou 13	8k – 12k	Homo sapiens	1920’s	Alcerya	C. Arambourg
	Wadi Halfa 25	6k – 12k	Homo sapiens	1963	Sûdan	G. Armelagos, E. Ewing ûD. Greene
	Wadjak 1	10 – 12k	Homo sapiens	1888	Îndonêziya	Eugene Dubois
	Mirovê Tepexpanê	11 – 5k	Homo sapiens	1947	Meksîk	H. de Terra
	Cerro Sota 2	11k	Homo sapiens	1936	Şîle	Junius Bird
	SDM 16704	4,9k – 11,8k	Homo sapiens	1929	DYA	M.J. Rogers
	Lo 4b	6k – 9k	Homo sapiens	1965-1975		H. Robbins û B.M. Lynch
	Ötzi, zilamê qeşahiyê	5,3k	Homo sapiens	1991	Çiyayên Alpê, newala Ötztal (di navberaAustriya û Îtalyayê)	Helmut û Erika Simon
	Kerma 27	3,5k	Homo sapiens	1913-1916	Sûdan	G.A. Reisner
	Five Knolls 18	1,5k – 3,5k	Homo sapiens	1925-1929	Brîtaniya Mezin
	Humboldt Sink	<1500 salan	Homo sapiens		DYA
	SCDG K102	300 – 400 salan	Homo sapiens	1982	DYA	C.S. Larsen

8. Kurtebêja peyvan a vê lîsteya fosîlan

AL – Herêma Afarê, Etiyopya
ARA-VP – Paleontolojiya Mazmazkgelan a Aramisê, Etiyopya
BOU-VP – Paleontolojiya Mazmazkgelan a Bouriyê, Etiyopya
ER – Li rojhilatê gola Rudolfê, Kenya
KGA – Konso-Gardula, Etiyopya
KNM – Muzeya Neteweyî ya Kenyayê
KP – Kanapoi, Kenya
OH – Homînîda Olduvaiyê, Tanzanya
SK – Swartkrans, Afrîkaya Başûr
Sts,Stw – Sterkfontein, Afrîkaya Başûr
TM – Muzeya Transvaalê, Afrîkaya Başûr
TM – Toros-Menalla, Çad
WT – Li rojavayê gola Turkanayê, Kenya

9. Çavkanî

http://www.modernhumanorigins.net/qafzeh9.html

Tattersall, Ian, Schwartz, Jeffery, Extinct Humans. Westview Press, Boulder CO, 2000, ISBN 0-8133-3482-9
Larsen, Clark Spencer, Matter, Robert M, Gebo, Daniel L, Human Origins: the fossil record. Waveland Press, Prospect Heights, 1991, ISBN 0-88133-575-4
Grine, F.E, Jungers, W.L, Schultz, J. (1996) Phenetic Affinities Among Early Homo Crania from East and South Africa. Journal of Human Evolution 30 pp. 189-225