Current Biology dergisinde yayınlanan bir araştırmaya göre Senegal’da şempanzelerin tahta ve ağaç dallarından zıpkın benzeri sivri mızraklar yaptığı ve bunlarla daha küçük maymunları avladıklarının gözlemlendiği bildirildi.
Araştırmacılar belgelenmiş 22 değişik olayda şempanzelerin içi boş ağaç gövdelerinde veya başka boşluk yerlerde saklanan daha küçük primatları, geliştirdikleri zıpkın benzeri sivri mızraklarla avlayıp öldürdüklerini söylüyor.
Raporun yazarları Jill Pruetz ve Paco Bertolani gözlemlenen bu yeni bulguyla insan evrimi hakkında bazı çıkarımlar yapılabileceğini söylüyorlar. Şimdiye kadar şempanzelerin av aletleri yaparak diğer hayvanları avladıkları gözlenmemişti.
Pruetz ve Bertolani bu araştırmaları ve keşifi Mart 2005 ve Temmuz 2006 tarihleri arasında, Senegal’in güneyindeki Fongoli bölgesinde yaptılar.
ABD, Iowa State Üniversitesinden antropoloji doçenti Jill Pruetz ise: “Bu tür bir davranış şeklinin olabileceğine dair bazı işaretler vardı, ancak bu daha farklı bir bölgede ve sadece bir kez olmuştu” diyor. Araştırmacı Jill Pruetz Senegal’da kaldığı ilkbahar boyunca tam 13 kez bu tür av sahnelerine tanık olduğunu ve bunun neredeyse olağan olduğunu söylüyor.
Görsel: Jill Pruetz’in keşfine göre şempanzeler sopaları dişleriyle sivrilterek elde ettikleri silahı kurbanlarına saplıyorlar
Delici Bir Silah
Şempanzeler bu sivri ve delici mızrakları defalarca içi boş gövdelere ve ağaç kovuklarına sapladıktan sonra avın başarılı olup olmadığını anlamak için bu mızrakların ucunu yaladıkları ve kokladıklarının da gözlemlendiği söyleniyor.
Bunun yanında vakaların büyük çoğunluğunda şempanzeler mızrakları denem amaçlı veya sondaj yapmak için değil doğrudan mızrak şeklinde kullandılar. Araştırmacılar şempanzelerin mızrakları kullanırken kovuğun içinde saklanan hayvanı yaralayacak derecede kuvvet kullandıkları gözlemlediklerini de söylüyorlar.
Gözlemledikleri şempanzelerden en çok yetişkin dişiler (dişilerden biri M Gaspersic (aşağıdaki resim) bu tür bir avlanma davranışı sergilediklerini de araştırmacı Pruetz ve İngiltere Cambridge’deki İnsan Evrim Araştırmaları Merkezinden Leverhulme tarafından belirtilmekte. Buna göre dişi şempanze mızrağıyla bir Galago maymununu özellikle seçip kovuktan çıkarttı. Güçlü erkek şempanzeler yiyecek paylaşımında çoğu zaman dişilere ve yavrulara haksızlık ettiğinden paylaşımda dışarıda kalanlar alternatif yiyecek kaynaklarına yöneliyor: Geceleri aktif olan galagoları (Galago Senegalensis) avlıyorlar. Primatların bu çevik üyeleri gündüzleri ağaç kovuklarında uyuyor. Burada şempanzeler tarafından tespit edilip, mızrak darbeleriyle kaçamaz hale getiriliyorlar.
Görsel: Grupta en çok yetişkin dişi şempanzeler (resimdeki M Gaspersic) bu avlanma davranışını sergiliyor.
Çoğu durumda Fongoli’deki şempanzelerin av mızrakları üretebilmek için dört veya daha fazla adım gerçekleştirmeleri gerekiyor. Biri hariç tüm vakalarda şempanzeler av aleti yapmak için ağaçlardaki taze dallları kopararak kullanıyorlar. Daha sonra kopardıkları bu dal üzerinde bulunan daha küçük yan dalları ve yaprakları kesip düzeltiyorlar ve bundan bir sopa yapıyorlar. Bazı durumlarda şempanzeler dalın arka kısmını da kesip düzeltiyorlar ve öylece kovuktaki avlarına saplıyorlar. Mızrağı sivrileştirmek ve bilemek içinse dalın ucunu ısırarak dişlerini de kullanıyorlar.
Dişi Liderler
Bunun yanında daha ziyade erkek şempanzelerin grupta avcılar olarak bilinmesine rağmen dişi ve yavru şempanzelerin bu tür bir avlanma tekniğini erkek şempanzelere oranla daha çok kullandıkları da gözlemlendi. Bunun nedeni de bu yeni keşfin erkekler arasında pek ilgi görmemesine karşın dişi şempanzelerin yavrularına mızrak yapımını ve bu silahlarla nasıl avlanıldığını göstermeleri olarak düşünülüyor. Dr. Pruetz bunun normal olduğunu, eğer bir grupta yeni bir alet icat edildiğinde önce yavrulardan oluşan yeni neslin bu tekniği öğrendiği ve bu yeni alete en son ilgi gösteren grupların ise daima erkekler olduğunu söylüyor. Yavru şempanzeler anneleriyle çok zaman geçirdikleri için bu yeteneği de daha çabuk edinebiliyorlar.
Şempanzelerin genellikle yaşadıkları yerlerde kızıl Colobus maymunlarını avladıkları biliniyor ama Senegal’de Colobus maymunları görülmediği için buradaki şempanzelerin de yeni av yöntemleri buldukları ve bunun yerine gece aktif olan ve gündüzleri kovuklarda uyuyan Galago maymunlarını avladıkları düşünülüyor.
Araştırmacılar bu gözlemlerin ilk insanların alet yapma teknolojisinde daha ziyade kadınların önemli rol oynadıklarına dair teorileri desteklediğini söylüyor.
Levent Alper
Kaynak:
Evrim Teorisi Online 