2012 Ağustosunda 11 yaşında olan bir erkek çocuğu, arktik Kuzey Buz Denizini gören donmuş sarp bir kayalıkta tüyler ürpertici bir keşifte bulundu. Kuzey Kutbunun yaklaşık 2000 km güneyindeki Yenisey Körfezinin sisli kıyılarını keşfe çıkan çocuk, bir yünlü mamutun bacak kemiklerine rastladı. Bu kemikler, donuk çökeltilerin aşınması sonucu ortaya çıkmıştı. Bu iyi muhafaza edilmiş yaratıkla ilgili kazılara başlayan bilim adamları, onun insanlar tarafından öldürüldüğü sonucuna ulaştılar. Göz çukurlarına, kaburga kemiklerine ve çenesine mızraklarla hasar verildiği anlaşılan mamutun elmacık kemiğinde ise bir çentik tespit edildi. Bu çentiğin mamutun hortumunun altını hedeflerken hedefini şaşmış bir mızrak darbesinden kaynaklanabileceği düşünüldü.

Araştırmacıları, kalıntıların tarihlendirilme aşamasında daha büyük bir sürpriz bekliyordu: Mamutun ölüm tarihi 45.000 yıl öncesini işaret etmekteydi. Bu keşif, insanların kuzey kutup dairesindeki yaşamının bilimadamlarının önceleri düşündüğü gibi 10.000 yıl önce değil, daha erken başladığını gösteriyor. Bu bilginin ışığında, insanların bu erken dönemde bile dünyanın en soğuk bölümlerini bile katedebildiğini ve neredeyse dünyanın her yerine göç edip yaşayabilecek adaptasyon kabiliyetine sahip olduğunu görüyoruz.

Bir çok bilimadamı uzun bir süre boyunca, 12.500 yıl önce Kuzey Kutup Dairesi çevresinde taş alet izleri bırakan büyük hayvan avcılarının, buraya ulaşmayı başaran ilk insanlar olduğunu düşünüyordu. Buna bağlı olarak, soğuk adaptasyonunu başarmış olan bu avcıların 15.000 yıl önce Sibirya ve Bering Boğazını katederek buraya gelmiş oldukları düşünülüyordu. ( Yeni tarihlendirmeler ise insanların 18.500 yıl kadar önce Amerika Kıtasına gelmiş olabileceklerine işaret ediyor.)

Fakat araştırmacılar 2004’te Kuzeydoğu Avrupa’nın Ural Dağlarında ve Kuzey Sibirya’da bulunan bazı yerleşim yerlerinde, 35.000 yaşındaki kemik ve taş aletlere rastladıklarında önceki tarihlendirmelerini biraz daha geriye çekmek durumunda kaldılar. Bu sitelerde ayrıca doğranmış yünlü mamut, yünlü gergedan, rengeyiği ve diğer hayvan iskeletlerine de rastlandı.

Küçük Rus çocuğun, yüzyılının en iyi korunmuş mamut iskeletini keşfetmesi ise bu 35.000 yıl öncesini işaret eden yeni tarihlendirmeyi de 10.000 yıl kadar geriye çekti. Arkeolog Alexei Tikhonov önderliğinde kazı çalışmasını gerçekleştiren ekip, mamuta bu küçük erkek çocuğunun (Evgeniy Solinder) takma adı olan “Zhenya” ismini taktı.

Araştırmacılar bu buz kütlesini bir kargo uçağıyla St Petersburgda bulunan Rus Bilim Akademisindeki zoolojik enstitülerine götürdüler. İskeletteki yaralanmalar Tikhonov’a , Afrikalı avcıların filin hortumunun altındaki atardamarları hedef alarak filin kan kaybından ölmesini sağlamak gibi daha modern avcılık tekniklerini anımsattı. Bu mamut buluntusunun da ağız kısmında dilinin kesildiğini düşündüren hasarlar bulunuyordu. Dişlerinin bir kısmının sökülmesinin sebebiyse muhtemelen fildişi aletler üretmek içindi. “Bu az karşılaştığımız vaka, insan müdahalesinin çok net bir kanıtı” diyor incelemenin ve aynı zamanda Rus Bilim Akademisinin baş yazarı Vladimir Pitulko.

Yazarlara göre mamuttaki yara izleri, Sibirya Yana’da rastlanmış başka bir mamuttaki hasarlarla da benzerlik gösteriyor. “Bütün bunlar, donmuş düzlüklerde insan ve mamut arasındaki savaşı harfi harfine gösteriyor.” diyor çalışmada yer almayan paleoantropolog Curtis Marean (Arizona Üniversitesi). Marean sözlerine, “Kemiklerde bulunan darbe hasarları ve içeride kalmış kırık taş parçaları, insanların bu hayvanı vahşice öldürdüklerini kesin olarak kanıtlıyor” diyerek devam ediyor.

Yine de asıl büyük sürpriz, buluntunun yaşı. Ekibin raporuna göre, mamutun uyluk kemiğinden alınan kollajen, tırnak ve kıl dokuları üzerindeki radyokarbon tarihlendirmeler doğrudan 45.000 yıl öncesini işaret ediyor. Bu tarihlendirme, mamutun en az 40.000 yaşında olduğunu gösteren çökelti tabakası tarihlendirmesiyle de uyuşuyor. “Eğer bu doğruysa, bu mamut, yünlü mamutların Sibirya Buzullarının Kuzey Steplerinin geniş otlaklarında gezindikleri altın çağda, günümüzden 42.000-44.000 yıl öncesinde yaşamış oluyor.” diyor Pitulko. Ayrıca araştırmacılar, Sibirya’nın Ust-Ishim bölgesinde bulunan modern insana ait bir uyluk kemiğini de 45.000 yıl öncesine tarihlendirdiler. Bununla birlikte bu kemik buluntusu Moskova’nın biraz daha kuzeyinde, Kuzey Kutup Dairesinin güneyinde, 57 derece kuzey enleminde bulunmuştu.

“Tarihlendirme işi oldukça karmaşık olsa da görünen o ki bu buluntu gerçekten de 40.000 yaşından yaşlı” diyor çevre arkeologu Douglas Kennet. Yine de bu buluntunun tarihlendirmesinin kritik bir önemi olduğunu düşünen Kennet, Rus ekibinin kemik kollajenindeki mikroplardan kaynaklanan kirliliğin ekarte edilerek yeniden tarihlendirme yapmasını ve yapılan tarihlendirmenin doğruluğunun sağlanması için kemiklerin başka bir laboratuvara daha gönderilmesini istiyor.

Mamutlar ile yünlü gergedan ve ren geyikleri gibi diğer büyük hayvanların varlığı, insanların kuzeye doğru ilerleyişi için bir sebep oluşturmuş olabilir.

“Mamut avlamak, hayatta kalmak için önemli bir stratejik hareketti. Sadece beslenmek için değil, avlanma aletleri için gerekli olan fildişinin sağlanması da mamut avını cazip hale getiriyor.” diyor Pitulko. Ayrıca insanların arktik bölgelerdeki varlığının sanıldığından da öncesine tarihlendirilmesi; kuzey soğuğunda yaşamalarına elverecek alet , yün kıyafet ve geçici barınaklar yapma kabiliyetlerinin gelişmiş olduğunu gösteriyor. Sibirya ve Bering’e geçmeleri, oradan Bering Kara Köprüsü’ne ulaşmaları ve sonunda Amerika Kıtasına geçmeleri sürecinin, insanların soğuğa adaptasyon sağlamalarına yol açtığını anlıyoruz.

“Bu enlemlerde hayatta kalabilmek, özel bir teknoloji ve olağanüstü bir işbirliği gerektiriyordu” diyerek bu düşüncelere katılıyor Marean. Bu da onların Neanderthal veya insan ailesinin daha önceki üyelerindense, modern insan olduklarını gösteriyor. “Bu avcılar 45.000 yıl önce Kuzey Kutup Dairesinde hayatta kalabildilerse, dünyanın herhangi biryerinde de hayatta kalabilirlerdi” diyor Teksas A&M Üniversitesinden arkeolog Ted Goebel.

Kaynak: Evrimsel Antropoloji

“İnsanlar 45.000 yıl önce arktik bölgelerde yaşıyorlardı”

http://www.evrimselantropoloji.org/insanlar-arktik-bolgelerde-yasiyorlardi/